فایلیا | دانلود فایل | دانلود تحقیق و مقاله

اسطرلاب ، ستاره ياب يا استرلاب يكي از كار آمد ترين ابزار اختر شناسي ، ستاره شناسي  و مهندسي مي باشد كه از روي  جام جمشيد ساخته شده است .

 هندسه يا نما و كشيده هاي استرلاب برخوردِ دايره هايِ  چرخش روشنان گنبدِ آسماني بر رويِ يك برگِ تخت ، مي باشد . اين نما با نمايِ يك جامِ جمشيدِ نيم كره  ، با خطهاي درون آن كه آن را با زور تخت كرده باشند برابري مي كند . و انگار كه همه يِ نيم كره آسماني بالاي سرِ مارا بر يك جام كشيده و سپس بر  برگِ تختي  پرس كرده اند .

 در استرلاب چهار بعد زمان  – ژرفا – پهنا – درازا ( x – y – z – t )  را به بند كشيده اند . و شبكه عنكبوت ( آسمان نماي ) آن با چرخش خود زمان را مي پيمايد و دايره هاي روي آن هم سه بعد را مي نماياند .تنها ابزار ديگری که چهار بعد را ميتواند نشان دهد کامپيوتر است .

جام جمشيد ، گوي ستاره ياب ، استرلاب ، ربع دستور ، زمان سنج هاي آفتابي و ديگر ابزار اختر شناسي كهن ابزار كارآمد و مهندسي گذشته ي ما بوده است كه بسياري از آنها در گنجينه هاي همه ي كشور ها پيداست[۲] و بيشتر سازندگان آنها ايراني بوده اند و زيباترين و درست ترين آنها ماندگار آنها مي باشد . و ما آنها را فراموش کرده ايم

 با  استرلاب  مي توان بسياري از كارهاي اختر شناسي ، گاهنامه ، رياضي ، هندسه ، مهندسي ، نقشه برداري … را انجام داد .

در بخش دوم  بيرجندي روش بر گزيدن دايره  دور و دروني استرلاب را گزارش نموده است و درستي دايره ها را از سازنده به خوبي خواسته است . گزينش اندازه دايره پايه كار ، با  ستاره ياب ساز است . [ اندازه هاي ما از هزاران سال پيش بر پايه گز و ريزه اندازه هاي آن بوده است و نه متر و نه اينچ و نه سانتيمتر ؟!  ستاره ياب سازان به خوبي ميتوانند از اتو كد براي كشيدن هندسه ستاره ياب بهره ببرند . اتو كد كار را بسيار ساده مي كند . و چنانچه با اتو ليست اتو كد بتوانند كار كنند كار خيلي ساده تر مي گردد . ] .

در بخش سوم   بخش كردن دايره بيروني استرلابرا به ۳۶۰ درجه و كشيدن راستاي شمال جنوب و شرق و غرب را گزارش كرده است .[ اين زاويه بندي دور ، پايه ي كارِ گزينشِ همه يِ زاويه هايِ كشيدنِ دايره هايِ رويه هاي دروني استرلاب است و از روي جايگاه دندانه هاي آن زاويه ها ، استرلاب ساز مي تواند استرلاب خود را بسازد . ]

[ اكنون به بررسي بخش چهارم تا بخش دهم هر دو دفتر مي پردازيم و هندسه ( هَندَزَه ) و اندازه و كليد هندسه آنها را براي پژوهشگران و خواستگان به روز در مي آوريم . اگر به اين نكته پي ببريم كه كار گذشتگان ما بيشتر با هندسه بوده است نه جبر  و ما كم تر هندسه را مي دانيم و بيشتر به روش عمو زاده هاي سلمي خود  جبري مي انديشيم و همه چيز را به صفر و يك كامپيوتر بر گردانده و خود را از بينش و انديشه هندسي دور كرده ايم .

پژوهشگران بايد به عرض جغرافيايي خانه  يا شهر خود  استرلاب  را بكشند.

بخش بندي دور كشيده ها به دندانه هاي ۳۶۰ درجه اي بسبب شلوغ نشدن نگاره ها كشيده نشده است .اما پژوهشگران بايد آنرا بكشيد.

ميل خورشيد  از زاويه  ۲۳:۲۶:۱۹  در زمانها بلند كمي جابجايي دارد كه بايد در آن زمانهاي بلند پيدا و بكار گرفته شود. ميل و بعد ستارگان هم ، همچنين است. در استرلابهاي كهن ميل خورشيد را ۲۴ درجه ميگرفته اند.

سه نگاره نخست را بر يك برگه مي كشيم و ستارگان و آسمان نما را بر برگه  اي  ديگري. برگه آسمان نما را پس از پايان كار بر روي تلق شفاف ( ترانس) كپي كرده ، هردو برگه ، تلق و نگاره آماده شده نخست، را از ميانگاه با ميخ ريزي يا پيچ و مهره عينك به نازك بيني، بهم پيوند ميزنيم. تا آسمان نما بر روي برگه زيري  بچرخد و استرلاب درست شود. براي آسمان نما هم ميتوانيم ستارگان با قدر بالا را بكشيم كه نام آنها را مي دانيم يا كه تمام ستارگان را بكشيم.

 در بخش چهارم    پس ازگزينش اندازه  دايره پايه كار آنرا كشيده و دو قطر عمود برهم آنرا مي كشيم و آنرا دايره  ا- ب-  ج – د     مي نا ميم . [ نگاره ۱ ]

[ براي نام گذاري روشِ كار از    ا ب ج د      برابر    A B C D     و      ك ل م ن      برابر  K L M N     و     ق ر ش ت     برابر  Q R S T   عمو زاده هاي سلمي و از حروف ابجد بهره برده ام ] .

از نقطه   ج   به اندازه زاويه ميل بزرگ از روي دندانه هاي دور۳۶۰ درجه اي پايه كارزاويه ميل بزرگ را بر گزيده و نقطه ح  را مي يابيم . از    ح    به   د    مي كشيم بر خورد آن با خط   ا ج    نقطه    ك   مي شود  دايره اي به مركز    ه    و اندازه    ه ك    مي زنيم و آنرا دايره     ك ل م ن  مي ناميم اين دايره مدار آغاز برج  بره  و ترازو و      ن  آغاز نوروز و مهر ماه را مي نماياند ( اول حمل ) . يا خط استوا مي باشد  . نقطه    ط    را در برخورد خط    ه ح    با دايره   ك ل م ن    بر مي گزينيم و از آن به نقطه   ن   مي كشيم برخوردش را با خط    ا ج   ،   ق  مي ناميم و دايره اي به اندازه     ه ق    مي كشيم و آنرا دايره    ق ر ش ت    مي ناميم اين دايره مدار آغاز برج خرچنگ ( مدار راس السرطان ) و آغاز گر ماه تير است . دايره     ا ب ج د   هم دايره مدار برج بز( مدار راس الجدي )  يا آغاز گر دي ماه است . خط   ا  ج      به گفته بيروني خوارزمي خط نيمروزان و به گفته بيرجندي خط وسط السما است .