فایلیا | دانلود فایل | دانلود تحقیق و مقاله

مقدمه :

بعد از اسلام در ايران هفت نوع خط معروف وجود داشته كه اگر هنرمند خوشنويسي قادر بود اين هفت خط را كامل بنويسد سمت استادي داشت و او را در حد كمال و «هفت خط» مي‌ناميدند.

خطهاي هفت گانة اسلامي كه در ايران متداول بوده و هست به ترتيب قدمت عبارت‌اند از: خط كوفي، خط محقّق و ريحان، خط ثلث، خط نسخ، خط تعليق و ديواني، خط نستعليق و خط شكسته نستعليق كه رقعه را نيز بايد به اين جمع اضافه نمود. هر كدام از اين خطها مشتقات و گونه‌هاي مختلف دارد.

تاريخ خط فارسي را با تاريخ تحول خط عربي همزمان مي دانند زيرا با ظهور دين اسلام و گسترش

متداول شد و به تدريج مكاتيب عمومي از خط پهلوي به خط اسلامي تبديل شد.

قرن پنجم و ششم زمان رواج خط كوفي در اصفهان است. از قرن هفتم هجري استقبال از اين خط به شدت كاهش يافت. اما متروك نشد.

آخرين نمونه اين نوع خط در كتيبه دور گنبد امامزاده جعفر است كه تاريخ آن ۷۲۵ هجري قمري است.

از اوائل قرن پنجم رواج خط نستعليق كه خط تحريري خاص ايراني بود شروع شد و در قرن ششم و

خوشنویسی در دوره صفویه

دوران حكومت صفويه در ايران و اصفهان زمان اوج شكوفايي هنر در سطوح مختلف بوده است. از جمله خوشنويسي به علت علاقة سلاطين اين دوره به هنر خوشنويسي و گرامي‌ داشتن هنرمندان آن، بسياري از خوشنويسان مشهور از سراسر كشور راهي اصفهان شدند تا در دستگاه صفويه ارج و قربي بيابند، همانند عليرضا عباسي و عمادالحسني و عبدالمجيد درويش طالقاني و سيداحمد صفوي بوده و بسياري از كتيبه‌هاي مدرسة چهارباغ و امام‌زاده اسماعيل به خط او است. علينقي امامي علاوه بر خط ثلث، در خط نسخ و نستعليق نيز آثار ارزنده‌اي از خود باقي گذاشته است. وي عمري طولاني داشته و كتيبه‌هايي از اين خانواده در شهرهاي ديگر از جمله در مشهد و قم و قزوين نيز بر بناهاي تاريخي به يادگار مانده است.عبدالرحيم جزايري: بيشتر كتيبه‌ةاي زيباي مدرسة چهارباغ از آثار اين خوشنويس مي‌باشد كه به خط ثلث عالي نوشته شده است. كتيبه‌هاي سردر

شاهنامة زيبايي نوشت اما آخر كار از اعمال ناپسند شاه عباس نسبت به خود رنجيد و راهي هندوستان شد و به سال ۱۰۷۰ هـ .ق در آنجا وفات يافت.

ميريحيي اصفهاني: او برادر زن و شاگرد ميرعماد بوده و با وجود اين از شيوة «ميرعلي» پيروي مي‌كرده و اقلام ششگانه را از خفي تا جلي خوش مي‌نوشته است. شاه عباس به او لقب ميرثاني داده بود. وفاتش را به سال ۱۰۵۰ هـ . ق ضبط كرده‌اند. در مجموعة آقاي عباس غازي كه از خوشنويسان و موسيقي‌دانان و مشوّق هنرمندان اصفهان مي‌باشند، قطعه نستعليقي از او وجود دارد.

ابوتراب اصفهاني: او سالها در خدمت ميرعماد تعليم مي‌گرفت و از مقامات معنوي ميرعماد بهره‌مند

نستعليق شهرت داشته است. محمدنصر طرب در سال ۱۳۳۰ هـ . ق درگذشت.

* شكسته نستعليق يكي ديگر از انواع معروف خط‌نويسي مي‌باشد كه بسيار زيبا و به نقاشي شباهت دارد. خوشنويسان اصفهاني اين رشته عبارت‌اند از:

محمد علي اصفهاني: او معاصر «شفيعا» بوده و به شيوة او كتابت مي‌كرده است. در طب و شعر نيز دستي داشته و تخلص او «وفا» بوده است. اگرچه در رديف پيشوايان خط شكسته‌اش مي‌دانند، اما

خط تعليق را خط «تَرَسُّل» نيز مي‌ناميدند چنانكه خاقاني زلف معشوق را چنين توصيف كرده:

اي زلف تو پيچيده‌تر از خط ترسّل بر دامن زلف تو مرا دست توسّل

جلوهاي ديگر از هنر خوشنويسي و كتاب آرائي. قرآن كريم در دوره صفوي

يكي از نسخ كلام الله مجيد كه از جمله قرآن هاي زيبا و جامع ( از نظر هنر كتابت ، تذهيب و تجليد ) قرن دهم هجري محسوب مي شود ، نسخه اي است كه به خط نسخ خوشي كتابت شده است . از ويژگي هاي اين مصحف كلام الهي وقف نامه اي است كه براساس آن شاه طهماسب صفوي اين قرآن را بر آستانه شيخ صفي الدين اردبيلي وقف كرده است ………………….