فایلیا | دانلود فایل | دانلود تحقیق و مقاله

سرنوشت‌سازترين دگرگوني جهان

پژوهشي در باب دگرگوني‌هاي اجتماعي و مسأله انتظار

دگرگوني اجتماعي از مسائلي است كه همواره ذهن دانشمندان را به خود جلب كرده است و هر كدام به فراخور وسع علمي خويش در اين باره اظهار نظر كرده و علل و عوامل آن را با توجه به ديدگاه خود شرح و بسط داده‌اند.
در اين پژوهش با استفاده از سخنان بزرگاني همانند استاد مطهري، (به عنوان عالمي روشن انديش كه نسبت

مفاهيم اصلي و كليدي

انتظار: در لغت يعني چشم به راه داشتن، چشم داشتن، انتظار داشتن (۱) و در اصطلاح، ديده دوختن به راه تحقق امري است كه منتظر را به حالت انتظار واداشته است و هرچه آن امر در نظر او مهم‌تر باشد، براي تحقق آن كوشش و جديت بيش‌تري ـ خواه ناخواه ـ‌خواهد كرد (۲).
تحول يا دگرگوني: به معناي تغيير و تبديل چيزي است به چيز ديگر.

عوامل عمده ايستادگي در برابر تغييرات اجتماعي است.(۳)

علل و عوامل دگرگوني اجتماعي

دانشمندان بر اين مسأله كه عامل اصلي تحولات و دگرگوني‌ اجتماعي چيست، اتفاق نظر ندارند و هر يك عاملي را مؤثر و دخيل مي‌دانند. گروهي عوامل مادي را منشأ اثر دانسته، عده‌اي شرايط جغرافيايي و خون و را نمي‌گشايد. البته شايد نتوانيم تفاوت نژادها را به طور كلي انكار كنيم. چرا كه ممكن است در عين اين كه همه استعداد دارند، برخي نژادها داراي استعداد بيش‌تري باشند.(۵)
۲ـ شرايط اقليمي و جغرافيايي
بر اساس اين نظريه، عامل سازنده تمدن و به وجود آورنده فرهنگ و توليد كننده صنعت، محيط و شرايط اقليمي و جغرافيايي است. در مناطق معتدل، مزاج‌هاي معتدل و مغزهاي نيرومند ومتفكر به وجود مي‌آيد. ۳ـ نظريه الهي
طبق اين نظريه آن چه در زمين پديد مي‌آيد، امري است آسماني كه بنا بر حكمتي بر زمين فرود آمده است. تحولات و تطورات تاريخ را مي‌توان جلوه‌گاه مشيت حكيمانه و حكمت الهي دانست. پس آن چه كه زندگي حيوانات ديگر، فاقد آن راز است.(۹)
۴ـ نوابع و قهرمانان
طبق اين نظريه،‌ تحولات و دگرگوني‌هاي تاريخ، اعم از علمي، سياسي،‌اقتصادي و فني و يا اخلاقي،‌به وسيله نوابغ به وجود مي‌آيد. تفاوت آدمي با ساير جانداران در اين است كه جانداران از نظر استعدادهاي طبيعي در يك درجه‌اند،‌ بر خلاف انسان‌ها كه از نظر استعداد تفاوت‌هايي دارند، نوابغ و قهرمانان، افراد نظريه «ماترياليسم تاريخي» بر اساس چنين انديشه‌اي به وجود آمده است. ماترياليسم تاريخي، يعني برداشتي اقتصادي از «تاريخ» و برداشتي اقتصادي و تاريخي از «انسان» بدون برداشتي انساني از اقتصادي يا تاريخ.
جان كلام اين كه تاريخ، طبيعت مادي دارد نه معنوي و انساني. و تمامي دگرگوني‌هاي اجتماعي و دهند، به فساد اخلاقي مبتلا نگردند و از آن دوري گزينند، چنين جامعه‌اي به سرمنزل مقصود خواهند رسيد واز منتظران واقعي به حساب مي‌آيند.
نكته ديگر تفاوت پيشرفت و تكامل با يكديگر است، نه هر تكاملي پيشرفت است ونه هر پيشرفتي تكامل. در مفهوم تكامل،‌تعالي و حركت نهفته است. در مفهوم پيشرفت هم، حركت نهفته است،‌اما حركتي به جلو و در يك سطح افقي، وقتي سخن ازتكامل اجتماعي به ميان آيد، تعالي انسان از نظر اجتماعي مطرح است. نه صرف پيشرفت. چه بسا چيزهايي كه براي انسان و جامعه انساني پيشرفت شمرده شود، ولي تكامل و تعالي به حساب نيايد.(۲۸)
آينده جوامع
آينده جوامع چگونه است؟ آيا در جهت پيشرفت سير مي‌كنند، يا به عكس؟ به تكامل نهايي مي‌رسند و صعود مي‌كنند، يا تنزل مي‌كنند و سقوط؟ آيا فرهنگها وتمدن‌ها و جامعه‌ها و مليت‌ها براي هميشه به وضع موجود ادامه مي‌دهند، ياحركت انسانيت به سوي تمدن و فرهنگ و جامعه واحد است و همه اينها در آينده هرگونه شرو و فساد است. آينده در نظر مؤمنان ودين داران، در عين پريشاني، رو به سامان مي‌رود. در عين حال هر ساماني بعد از مدتي به پريشاني تغيير مي‌يابد،‌اما در سطح عالي‌تر اين پريشاني و گسيختگي و گسستگي به سامان‌يابي و به‌سازي جامعه منجر مي‌شود. آن هنگام است كه حكومت جهاني واحد،‌به دست ابرمرد بشريت عالم گير مي‌شود و همه شايستگان و پارسايان را از ثمرات وبركات آن برخوردار سازد. ………………..