فایلیا | دانلود فایل | دانلود تحقیق و مقاله

معاويه و جنگ جمل

در جنگ جمل بنى‏اميّه در كنار ام المؤمنين عايشه، طلحة بن عبيداللّه‏ و زبير بن عوام رو در روى سپاه خليفه‏ى وقت، على عليه‏السلام ايستادند. گرچه در منابع تاريخى و روايى تصريح شده است كه عايشه، طلحه و زبير در شورش بر ضد عثمان نقش مهمى ايفاء كردند، ولى كمتر كسى درصدد برآمده است تا نحوه‏ى پيوستن بنى‏اميّه به اصحاب جمل را بررسى نمايد. اين پژوهش بر آن است كه

عثمان و تلاش آنان در برافروختن آتش فتنه بر ضد او امرى آشكار بود، ولى بنى‏اميّه به آسانى با آنان هم‏آوا شدند و بر ضد حكومت مشروع على عليه‏السلام دست به اقدام مسلحانه زدند.

دشمنى عايشه، طلحه و زبير با خليفه‏ى سوم، عثمان

عايشه از نخستين كسانى بود كه زبان به طعنِ عثمان گشود. او بر ضد عثمان، چنين گفت: «اقتلوا نعثلاً فقد كفر» كه بسيار معروف است.۱ طلحه نيز در پاسخ به درخواست كمك از جانب عثمان، گفت: «لا واللّه‏ حتى تعطي بنو اميه الحق من أنفسها»۲ بعضى از مورّخان نيز نام زبير را در رديف كسانى ذكر كرده‏اند كه در شورش بر ضد عثمان نقش داشتند.۳ مروان بن حكم، در نخستين اقدام جنگى در پيكار جمل تيرى به سوى طلحه رها كرد و گفت: «لا أَطْلُبُ بثارى بَعْدَ اليومِ».۴ سعيد بن عاص نيز به مروان گفته بود: «اگر به دنبال قاتلان عثمان هستيد، بايد آنان را در ميان سپاه خود جست‏وجو كنيد».۵ در چنين شرايطى چه چيز موجب

موضعِ معاويه در برابر شورش عمومى بر ضد عثمان

عثمان پس از مواجهه با شورش عمومى، از استانداران خويش كه معاويه نيز يكى از آنها بود، درخواست كمك كرد، امّا معاويه در يارى او تعلل ورزيد و پس از درخواست‏هاى پى در پى عثمان، او لشكرى را به فرماندهى يزيد بن أسد با توصيه به عدم ورود به مدينه، گسيل داشت. ابن شَبَّه (د ۲۶۲ ق) روايات متعددى آورده است كه ثابت مى‏كند، معاويه به سپاه خود دستور داد تا در ذى خُشُب و يا وادى‏القرى اردو بزنند و وارد مدينه نشوند.۱۰ ابو ايوب انصارى در پاسخ نامه‏اى به معاويه نوشت: «و ما نحن و قتل عثمانذكر دو نكته را لازم مى‏دانم: كتاب الاخبار الموفقيات به همّت دكتر سامى مكى العانى با استفاده از دو نسخه‏ى خطى موجود در بصره و توبينگن منتشر شده است. از آنجا كه نسخه‏هاى موجود تنها بخش اندكى از موفقيات را در بر دارند، مصحح مذكور بخشى به انتهاى كتاب اضافه كرده و آن را الضائع من الموفقيات ناميده است. اخبار اين بخش اغلب از شرح نهج البلاغه ابن أبى الحديد استخراج شده در اثناء خطبه نامه‏اى ديگر از مروان به معاويه رسيد كه خبر قتل عثمان در آن آمده بود. مروان واقعه‏ى قتل عثمان را در نامه شرح داده و در پايان آن نوشته بود: «… مردم خانه‏اش را غارت كردند، هتك حرمت نمودند، او را كشتند و همچون ابرى كه باران خود را بريزد و دور شود از او دور شدند و به سوى على بن أبى‏طالب رفتند، همانند ملخ‏هايى كه مرتع ببينند» و براى تحريك معاويه افزوده

نامه به طلحة بن عبيداللّه

«… اى طلحه! تو از ميان قريش كمترين افراد را به قتل رسانده‏اى ـ مقصود معاويه اين بود كه طلحه در جنگ‏هاى صدر اسلام عده‏ى كمى از قريش را كشته است ـ نيكو صورتى و بخشنده وزبانى فصيح دارى، سابقه‏ى تو در اسلام با ديگران برابرى مى‏كند، تو پنجمين نفرى هستى كه به بهشت بشارت يافته است، تو

نامه به زبير بن عوام

معاويه در نامه به زبير چنين نوشت: «…زبير! تو پسر عمّه‏ى رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و از حواريون او و داماد ابوبكر هستى! رزمنده‏اى كه در راه خدا جان خود را در طَبَقِ اخلاص نهادى، تو از بشارت داده شدگان به بهشت هستى، عُمَر تو را يكى از اعضاء شوراى تعيين خليفه قرار داد. بدان كه مردم مانند گوسفندان بى‏چوپان شده‏اند پس بشتاب براى حفظ خون مسلمين و گرد آوردن مردم بر وحدت كلمه و اصلاح ذات البين، مقدمات خلافت تو را آماده كرده‏ام، تو و يا ……………